Budżet miasta na 2021 rok uchwalony

Niższe dochody gminy, trudna sytuacja gospodarcza spowodowana pandemią COVID-19, kolejne zmiany w prawie – to wszystko odbiło się na kondycji finansowej samorządów i sprawiło, że konstrukcja budżetu miasta na 2021 rok oraz prognozy finansowej na lata 2021 – 2031, była bardzo dużym wyzwaniem. Na dzisiejszej (17 grudnia) sesji Rady Miasta Tychy jednogłośnie została przyjęta uchwała budżetowa na 2021 rok.

- Dziękuję radnym wszystkich opcji politycznych za to, że w sprawach ważnych dla miasta i mieszkańców Tychów potrafią mówić jednym głosem. Każdy ma prawo mieć własne poglądy, w naszym mieście jest miejsce dla wszystkich, ale w sprawach zasadniczych potrafimy się zjednoczyć – za to bardzo dziękuję – tymi słowami zwrócił się prezydent Andrzej Dziuba do radnych tuż po głosowaniu.    

Prezydent podziękował także współpracownikom, którzy przez ostatnie miesiące pracowali nad opracowaniem budżetu na przyszły rok.

- To był trudny rok. Niższe dochody gminy, trudna sytuacja gospodarcza spowodowana pandemią COVID-19 i kolejne zmiany w prawie sprawiły, że konstrukcja budżetu miasta na rozpoczynający się rok oraz prognozy finansowej na lata 2021 – 2031, była bardzo dużym wyzwaniem. Mimo to budżet na 2021 rok w naszym mieście jest naprawdę dobrym budżetem. Dziękuję wszystkim, którzy byli zaangażowani w jego przygotowanie – mówił prezydent Dziuba.    

Wcześniej w kilkunastominutowym wystąpieniu omówił sytuację budżetową i plany miasta na kolejne lata.

- Podwyższenie płacy minimalnej do 2.800 zł brutto, podwyżki dla nauczycieli (nie rekompensowane w pełni przez subwencję oświatową), oraz zmiany w PIT przełożyły się na możliwości inwestycyjne miasta,  a zaplanowanie na rok 2021 i lata następne dużej części inwestycji było możliwe w głównej mierze dzięki pozyskanym środkom zewnętrznym (zarówno zwrotnym jak i bezzwrotnym) – podkreślał   Andrzej Dziuba.

Złagodzeniem tej sytuacji było przyznanie miastu 25 mln zł ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych pochodzących z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Środki te przeznaczono na dofinansowanie w latach 2020-2021 realizacji 4 zadań inwestycyjnych: budowy stadionu lekkoatletycznego, budowy ul. Morelowej, rozbudowy ul. Dzwonkowej i ITS-u.

Dochody w 2021 roku: 997 mln zł

Na przestrzeni lat 2017 – 2021  dochody ogółem rosną o 264 mln zł, tj. o 36%. Dynamika wzrostu roku 2021 do roku 2020 jest jednak zdecydowanie niższa niż w latach ubiegłych i wynosi zaledwie 1,7% co daje kwotę 16 mln zł.

- Ten stosunkowo niewielki wzrost wynika z otrzymania w tym roku kwoty 31 mln zł z tytułu jednorazowych wpływów na zapobieganie, przeciwdziałanie i zwalczanie COVID-19, m.in. z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, z dotacji z budżetu państwa i od Górnośląsko – Zagłębiowskiej Metropolii. Po wyeliminowaniu tych wpływów dochody w 2021r. rosną w stosunku do roku 2020 o 5% - zauważa Andrzej Dziuba – Prezydent Tychów.

Wzrost ten wynika przede wszystkim ze zwiększenia wpływu środków unijnych. Ich wzrost w 2021r. o 63 mln zł w stosunku do roku bieżącego wynika głównie z planowanych do otrzymania środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na realizację planowanych inwestycji, przede wszystkim ITS-u.

Ponadto o 5 mln zł zwiększają się dochody z tytułu subwencji z budżetu państwa. Subwencja oświatowa rośnie rok do roku o ponad 8 mln zł, natomiast w roku 2021 brakuje subwencji na wydatki inwestycyjne, w odróżnieniu od roku bieżącego, w którym Tychy otrzymały prawie 4 mln zł na modernizację wiaduktu przy ul. Grota Roweckiego.

- Dynamika wzrostu dochodów własnych w ostatnich latach jest dużo niższa niż dynamika dochodów ogółem. W roku  bieżącym i przyszłym widać wyraźnie spadek dochodów własnych w ujęciu rok do roku. W efekcie na przestrzeni 5 lat udział dochodów własnych w dochodach ogółem zmniejszył się z 56% do 47%. To obrazuje wyraźnie, że z roku na rok dochody jednostek samorządu terytorialnego są coraz bardziej uzależnione od transferów dotacyjnych i subwencyjnych – mówi Urszula Dryka – Skarbnik Miasta Tychy.

Spadek dochodów własnych miasta w latach 2020 i 2021 wynika przede wszystkim z niższych wpływów z udziału miasta w podatkach dochodowych od osób fizycznych i prawnych.

Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i prawnych (CIT)

W latach 2020 i 2021 łączne wpływy z tytułu udziału w PIT i CIT po raz pierwszy od 2009 roku są niższe niż w roku poprzednim. Spadek ten jest efektem zarówno zmian przepisów prawnych (m.in. obniżające stawkę podatkową z 18 do 17 procent, zwiększające kwotę uzyskania przychodów czy zwalniające z podatku dochodowego osoby poniżej 26 roku życia), jak i epidemii COVID-19.

Na skutek tych zmian oraz lockdownu gospodarczego prognozowany spadek dochodów z tego tytułu w stosunku do roku ubiegłego wynosi ponad 6 mln zł.

Z kolei dochody z tytułu udziału w podatku od osób prawnych (CIT) w 2021r będą niższe w stosunku do roku 2020 o 4 mln zł, tj. o 16%. Przyczyną tego oprócz spadku rentowności przedsiębiorstw na skutek epidemii koronawirusa jest wprowadzony od 1 stycznia przyszłego roku tzw. „estoński CIT”. Polega on na tym, że firma nie płaci podatku tak długo, jak spełnia określone warunki, czyli np. inwestuje zyski. Podatek pojawia się dopiero w momencie wypłaty zysku udziałowcom (akcjonariuszom). Kolejna zmiana wprowadzona od przyszłego roku to podwyższenie z 1,2 mln euro do 2 mln euro limitu przychodów uprawniających podatników do stosowania obniżonej (9 procentowej zamiast 19 procentowej) stawki podatku CIT.

Dochody z podatków i opłat na 2021r. zaplanowano na poziomie 198 mln zł. To wzrost o prawie 6%, co jest głównie efektem podwyższenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi zbieranymi w sposób selektywny dla nieruchomości zamieszkałych z 15 zł na 26 zł. Z kolei stawki podatku od nieruchomości pozostały na niezmienionym poziomie.

Wydatki w 2021 roku: 1.117 mln złotych

Na wydatki miasta przeznacza się kwotę 1.117 mln zł, z czego na wydatki bieżące 826 mln zł tj. 74% budżetu, a na wydatki majątkowe 291 mln zł tj. 26%.

Na przestrzeni ostatnich lat widać wyraźny spadek nadwyżki operacyjnej (różnica między dochodami, a wydatkami bieżącymi).

- W roku 2017 wyniosła ona 97 mln zł, a planowana na rok 2021 – zaledwie 15 mln zł. Jest to skutek większej dynamiki wzrostu wydatków nad dochodami, co wynika przede wszystkim z ograniczenia dochodów własnych z tytułu PIT i CIT. Jest to zjawisko o tyle niepokojące, że to właśnie poziom nadwyżki operacyjnej stanowi o potencjale inwestycyjnym samorządu oraz o możliwości regulowania przez samorząd zobowiązań dłużnych wynikających z zaciągniętych pożyczek i kredytów – mówi Andrzej Dziuba – prezydent Tychów.

OŚWIATA I WYCHOWANIE

Największy udział w wydatkach bieżących stanowią środki przeznaczone na oświatę i wychowanie. W przyszłym roku na zadania własne oświaty (bez remontów i projektów unijnych) gmina przeznaczy 303 mln zł  (12 mln zł więcej niż w roku bieżącym).

Wysokość przyznanej subwencji oświatowej oraz dotacji z budżetu państwa na wychowanie przedszkolne wynosi 182 mln zł tj. (8 mln zł więcej niż obecnie). Wzrost wydatków bieżących jest wyższy niż wzrost środków otrzymywanych z budżetu państwa, a różnica miedzy tymi dwoma wartościami stale się powiększa. Łączna dopłata miasta do funkcjonowania oświaty wzrosła na przestrzeni ostatnich 5 lat z 68 mln zł w roku 2017 do 121 mln zł w roku 2021. Subwencja oświatowa i dotacje z budżetu państwa nie pokrywają nawet kosztów osobowych (np. w 2017 r. koszty osobowe przewyższały środki z budżetu państwa o 13 mln zł, a w 2021 r. różnica ta wyniesie już 34 mln zł).

Na dotacje dla niepublicznych placówek w 2021 r. zabezpieczono środki w wysokości 58 mln zł (o prawie 3 mln zł więcej niż w 2020 roku). Na przestrzeni ostatnich 5 lat środki na dotacje dla podmiotów niepublicznych wzrosły niemal dwukrotnie (z poziomu 30 mln zł w 2017 r. do 58 mln zł w roku przyszłym).

REMONTY

Łączna wartość remontów zaplanowanych w budżecie 2021 r. wynosi 20 mln zł i obejmuje głównie: remonty dróg – 10 mln zł, remonty placówek oświatowych – 3 mln zł, remonty komunalnych zasobów mieszkaniowych realizowane przez MZBM – 2 mln zł.

Pula środków na remonty zostanie uzupełniona w trakcie roku po rozstrzygnięciu przetargów i zwolnieniu części środków na innych zadaniach.

INWESTYCJE

Na wydatki majątkowe gmina przeznaczy w przyszłym roku 291 mln zł, z tego 274 mln zł na przedsięwzięcia ujęte w Wieloletniej Prognozie Finansowej. Na pozostałe wydatki majątkowe, czyli te o charakterze rocznym, wyasygnowano kwotę 17 mln zł. W ramach tych środków zaplanowano m.in.: rozbudowę ul. Obywatelskiej od ul. Mikołowskiej do ul. Browarowej - 3 mln zł, rozbudowę ul. Jaroszowickiej na odcinku od ul. Wspólnej (do rozwidlenia w rejonie posesji nr 192) - 3 mln zł, przebudowę ul. Einsteina na odcinku od ul. Elfów do ul. Grota Roweckiego - 1 mln zł, opracowanie projektów 8 nowych dróg- 1 mln zł, realizację 25 zadań inwestycyjnych w ramach „Budżetu Obywatelskiego” - 3 mln zł, wykupy gruntów i zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych - 4 mln zł.

Największe inwestycje drogowe do realizacji w najbliższych latach to:

• Inteligentny System Zarządzania i Sterowania Ruchem – 121 mln zł – zadanie rozpoczęto w 2019 roku, główne roboty zaplanowano na rok 2021. Całkowity koszt zadania planowany jest na ponad 124 mln zł, z czego 85 mln zł pochodzić będzie ze środków unijnych tj. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego a kolejne prawie 13 mln zł ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. System znacząco usprawni komunikację w mieście, poprawi bezpieczeństwo, a także stworzy możliwość bezpośredniego sterowania ruchem. Będzie działał w oparciu o ogromną ilość danych pozyskiwanych z czujników i urządzeń zainstalowanych w rejonie skrzyżowań z sygnalizacją świetlną, głównych ciągów komunikacyjnych, miejsc parkingowych, a także w autobusach komunikacji miejskiej.
• Budowa centrum przesiadkowego u zbiegu ulic Wyszyńskiego i Edukacji – 15 mln zł . Zadanie planowane do realizacji w latach 2021-2022. Przy Szpitalu Wojewódzkim powstanie wielopoziomowy parking Park&Ride ze 117 miejscami postojowymi dla samochodów osobowych, 48 miejscami dla rowerów oraz 22 dla motocykli. W ramach zadania przebudowane zostaną istniejące ciągi piesze, wybudowane zostaną nowe chodniki i ścieżki rowerowe oraz wymienione zostaną dwie wiaty przystankowe po obu stronach ul. Wyszyńskiego.  Całkowita wartość zadania to 15 mln zł, z czego 11,5 mln zł pochodzić będzie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
• Budowa połączenia drogowego ul. Goździków z ul. Oświęcimską – zadanie planowane do realizacji w latach 2021-2022. Łączne środki zabezpieczone w tych latach to ponad 15 mln zł plus wartość odszkodowań za przejęte grunty wynosząca 5 mln zł. Zakres zadania obejmuje budowę drogi o długości ok. 1,2 km, chodników, ścieżek rowerowych, zjazdów, zatok autobusowych, kanalizacji deszczowej i oświetlenia.

Oprócz tego zaplanowano budowę ulic Piaskowej i Palmowej (realizację zaplanowano na lata 2022-2023 – łączny koszt to 16 mln zł, w przyszłym roku zaplanowano uregulowanie spraw terenowo-prawnych ul. Piaskowej – na ten cel zabezpieczono 100 tys. zł), przebudowę wiaduktu w ciągu ul. Grota Roweckiego nad torami PKP wraz z budową kładki pieszo-rowerowej (na oba te zadania w latach 2021-2022 przeznaczono prawie 10 mln zł, z czego 4 mln zł pochodzić będzie z subwencji z budżetu państwa. Umowa z wykonawcami ma być podpisana do końca bieżącego roku), oraz budowę połączenia ul. Szojdy i ul. Towarowej w rejonie Centrum Handlowego – realizacja tego zadania nastąpi w latach 2021-2022. Łączny koszt (razem z odszkodowaniami  za nieruchomości przejęte pod budowę drogi) wynosi 9 mln zł.

Kolejną pod względem wysokości nakładów grupę wydatków inwestycyjnych stanowią inwestycje oświetleniowe. Największa część zaplanowanych środków - 37 mln zł - dotyczy zadania pn. „Modernizacja systemu oświetlenia w mieście Tychy”. Obejmuje ono swym zakresem 4 wyodrębnione obszary miasta i realizowane będzie w latach 2021-2022. Zakres zadania obejmuje wymianę 2.570 słupów i 4.571 opraw oraz zabudowę 67 szaf z systemem sterowania i wymianę okablowania. Łączny koszt zadania wynosi 39 mln zł, z czego dofinansowanie pozyskane ze środków unijnych to 21 mln zł.

Wśród głównych inwestycji oświatowych, znalazły się :

• termomodernizacje 4 szkół podstawowych tj. SP nr 5, 7, 11 i 17. Realizacja zadań – planowana na 2021r. – pochłonie 16 mln zł, z czego 8 mln zł pochodzić będzie z dofinansowania pozyskanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
• termomodernizacja i rozbudowa Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 3 przy ul. Cmentarnej. Realizacja planowana jest w latach 2021-2022. Łączny koszt zadania wynosi 7,5 mln zł. Część prac sfinansowana zostanie ze środków pochodzących z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (w ostatnich dniach otrzymaliśmy informację o otrzymaniu dofinansowania zadania. Środki z Funduszu w wysokości 5 mln zł zostaną wprowadzone do budżetu miasta na początku przyszłego roku).
• rozbudowa Ośrodka Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego(OREW) przy al. Niepodległości. Realizacja planowana jest w latach 2021-2022. Łączny koszt zadania finansowanego w całości ze środków własnych miasta wynosi 7 mln zł.

26 milionów złotych zostanie przeznaczonych na inwestycje w ochronę powietrza atmosferycznego. Dotyczą one dotacji dla mieszkańców miasta w ramach zadań pn.: 

• „Odnawialne źródła energii szansą na poprawę jakości powietrza w Tychach” – kwota prawie 23 mln zł, z czego 20 mln zł stanowi dofinansowanie unijne. W ramach projektu planowany jest zakup i montaż 960 sztuk instalacji Odnawialnych Źródeł Energii (OZE).
• „Program ograniczenia niskiej emisji dla miasta Tychy - etap V” – tu kontynuowane będą roboty związane z wymianą pieców oraz docieplenia budynków jednorodzinnych. Koszt na rok 2021 to ponad 3 mln zł.

Epidemia COVID-19 oraz zmiany w prawie spowodowały spadek dochodów bieżących miasta, natomiast wzrost wydatków bieżących wywołany głównie inflacją i wzrostem pensji minimalnej wpłynął na znaczny spadek nadwyżki operacyjnej miasta. W latach 2017 – 2019 była ona na poziomie 90 – 100 mln zł, natomiast w latach 2020 – 2021 jest planowana w wysokości odpowiednio 34 i 15 mln zł.

Zarówno projekt budżetu, jak i projekt Wieloletniej Prognozy Finansowej miasta otrzymały pozytywne opinie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach.