W pierwszych miesiącach 1945 roku internowano i deportowano do Związku Sowieckiego ponad 30 osób z Wilkowyj. Przymusowe wywózki odbywały się w ramach „oczyszczania tyłów frontu” przez NKWD, przy wsparciu Milicji Obywatelskiej. Wśród wywiezionych byli między innymi: działacze Armii Krajowej, górnicy, osoby zarządzające wsią w czasie wojny.
To wydarzenie jest jednym z najbardziej dramatycznych momentów w historii Górnego Śląska, które do dziś wywołuje silne emocje i jest przedmiotem badań historyków oraz działań organizacji zajmujących się pamięcią o ofiarach.
Tragedia Górnośląska przez długi czas była tematem tabu w PRL. Dopiero po 1989 roku zaczęto otwarcie mówić o tych wydarzeniach. Współcześnie organizowane są upamiętnienia ofiar, a od 2015 roku w województwie śląskim 31 stycznia obchodzony jest Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej.
W 2016 roku z inicjatywy Rady Osiedla Wilkowyje powstał Pomnik Ofiar Tragedii Górnośląskiej w Wilkowyjach – dzielnicy Tychów. Postulat upamiętnienia wydarzeń z początku 1945 roku i wstępny pomysł pomnika wysunął dr Wojciech Schäffer – lokalny historyk oraz przewodniczący Zarządu Osiedla Wilkowyje. Pomnik został odsłonięty po mszy świętej dnia 17 kwietnia 2016 roku przez prezydenta Miasta Tychy Andrzeja Dziubę.
2 marca 2025 roku przy Pomniku Ofiar Tragedii Górnośląskiej w Wilkowyjach odbędą się uroczystości upamiętniające ofiary tamtych wydarzeń.
Program:
16.00 – msza św. w kościele pw. Matki Bożej Królowej Aniołów
17.00 – uroczystości przy Pomniku Ofiar Tragedii Górnośląskiej
18.00 – Trudne dziedzictwo i pamięć: Tragedia Górnośląska 1945 – panel wykładowy:
Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku – podsumowanie 10 lat badań – dr Dariusz Węgrzyn
Tragedia Górnośląska mieszkańców wsi Wilkowyje w pierwszych miesiącach 1945 roku – dr Wojtek Schäffer
Trasy wywózek wilkowyjan w 1945 roku oraz docelowe miejsca zesłania na terenie ZSRS – Jan Gąsior