Spotkanie z dr. Dariuszem Zalegą

Opowieść o dotychczas marginalizowanej i przemilczanej historii regionu od samego początku aż po czasy współczesne – bez większego teoretyzowania, ale i ze szczyptą refleksji. Śląsk zawsze był wykorzystywany, jeśli nie przez lokalnych arystokratów, to przez Polskę, czy Niemcy. Autor przygląda się historii Górnego Śląska, wydobywając to, co pozostaje w jej cieniu, niemniej pozostaje konkretne, dające się udowodnić, dzięki statystykom i wydarzeniom, w tym mikrohistoriom.

„Chachar” to według słownika łobuz, nicpoń, włóczęga, czy nędzarz. Nic przyjemnego, ale może jest dobrym symbolem tego, co nie pasuje do oficjalnej, dominującej narracji? Autor oddaje głos biedującym chłopom, wykorzystywanym robotnicom, przepracowanym górnikom, czy buntującym się pracownicom. Opisuje przemiany, kierat ciężkiej pracy oraz strajki i walki o niezależność i sprawiedliwość społeczną.

„Chachar to ktoś z dołów społecznych. Ktoś, kto nie mieści się w ustalonych normach. Ktoś, kto je przekracza. Słowem, ktoś podejrzany. Czy ludowa historia Górnego Śląska może opowiadać o kimś innym, niż on? Kto będzie bohaterem opowieści, która wychodzi poza grzeczne, ugładzone i krzepiące obrazki? Ino chachar. Motłoch, plebs, tłuszcza, dziady… Wsioki i robole. A naprzeciw byli ci panowie, po których zostały piękne pałace, albo chociaż ich ruiny.”
fragment książki

„I znowu w książce Zalegi Śląsk się buntuje. W >>Chacharach<< przypomina, że wspomnienia elit pomyliliśmy z historią, a on sam namawia Wielkiego Milczącego, społeczne doły, aby w końcu się wygadały. Zalega wykonał siedmiomilowy krok w tłumaczeniu miejsca, które przez długie wieki było bogatym regionem biednych ludzi. Przypomniał, że nacjonalistyczne okulary, przez jakie patrzymy na Śląsk, należy mocno wykalibrować.”
Zbigniew Rokita (pisarz, podwójny laureat Nagrody Literackiej Nike 2021 za „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku”)

„Mamy to! Pierwsza kompleksowa i porywająca opowieść o śląskich buntach, strategiach oporu i godności robotniczej. Od czasów strajków rolnych, szybu Małpi Ogon, przez palenie czarownic i tworzenie nowych idei godnościowych w karczmach i zajazdach, aż do wolnych sobót i wczasów pracowniczych. Bo rebelia ma wiele twarzy i strategii, które Zalega odziera ze stereotypów o Śląsku katolickim, pokornym, pozbawionym autorefleksji. Przemyca też świeże spojrzenie na zderzenie natury i industrii, przywołując refleksje robotników i robotniczek o nieoczywistej przestrzeni Śląska. Zapoznaje nas z fascynującymi przemianami otoczenia technicznego, które zbiegają się z przemianami społecznymi, przypominając o prawach kobiet i ich wyzysku na skutek tychże. Opowiada o prawach pracy i marzeniach o lepszym jutrze. Wreszcie pokazuje, jak w czasach Polski Ludowej i po 1989 roku Górny Śląsk nadal stanowi przestrzeń największych protestów robotniczych, których często nie widzimy. A jednak chachary żyją!”
Anna Cieplak (pisarka, nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2022 za „Rozpływaj się”)

Podczas spotkania będzie można zakupić książkę w specjalnej cenie oraz zdobyć podpis autora.



dr Dariusz Zalega (ur. 1974) – historyk, dziennikarz, reżyser filmów dokumentalnych i organizator wydarzeń kulturalnych. Pasjonat historii Śląska, ruchu robotniczego i czeskich piw. Jego zainteresowania koncentrują się wokół zagadnień związanych ze Śląskiem, przełomowymi w historii wydarzeniami z perspektywy mieszkanek i mieszkańców tego obszaru. Jest autorem książki „Zbuntowany Śląsk” (wyd. 2019, nominacja do Nagrody Historycznej Polityki) i filmu pod takim samym tytułem, poświęconych historii walk społecznych na Śląsku, oraz książki „Bez Pana i Plebana. 111 gawęd z ludowej historii Śląska” (2021), a także fabularyzowanego dokumentu „Pięść i dynamit” (2019), opowiadającego o wojnie domowej w Hiszpanii. Zaangażowany w projekty polsko-czeskie i promocję kultury Polaków zaolziańskich na polskim Śląsku. Prowadzi facebookowy fanpage Zbuntowany Śląsk oraz knajpę Rebel Garden w Parku Śląskim.

fot. Maciej Jarzębiński