Dorośli mieszkańcy Tychów wobec środków psychoaktywnych i przemocy - II EDYCJA BADANIA

Pierwsza edycja badania została przeprowadzona w 2014 roku. Głównym celem badania było pozyskanie informacji przydatnych w opracowaniu programów profilaktycznych oraz dokumentów strategicznych dla miasta Tychy, służących ograniczaniu lokalnych problemów społecznych, związanych z występowaniem zjawisk patologicznych w zakresie uzależnienia od środków psychoaktywnych i alkoholu oraz przemocy w rodzinie. Właściwe badanie zostało zrealizowane wśród 800 –osobowej reprezentacji mieszkańców miasta Tychy przy wykorzystaniu techniki bezpośredniego indywidualnego wywiadu z użyciem urządzenia mobilnego.

Próbę stworzenia obrazu postaw tyszan wobec alkoholu rozpoczęto od uzyskania ogólnej informacji dotyczącej samej potencjalności spożywania alkoholu przez badanych. 20,4 % ankietowanych deklarowało całkowitą abstynencję od alkoholu. Zatem zdecydowana większość badanych, bo prawie 80% spożywa napoje alkoholowe z różną częstotliwością. Wśród tych osób 16,4% deklaruje, iż lubi wypić alkohol przy dobrej okazji i w ich ocenie zdarza się to dość często. Kolejne 29,9 % twierdzi podobnie deklarując jednak, że nie często zdarza im się korzystanie z takich okazji. Ponadto około 1/3 ankietowanych twierdzi, iż celowo unika okazji wypicia alkoholu, więc korzysta z nich bardzo rzadko. W porównaniu tegorocznych wyników z rozkładem odpowiedzi uzyskanym w roku 2014 odnotowano wzrost osób deklarujących całkowitą abstynencję (z 17,6% w roku 2014 do 20,4% w roku 2018) oraz osób celowo unikających okazji sprzyjających spożywaniu alkoholu (z 26,5% do 33,4%).

Najbardziej popularnym alkoholem, spożywanym jednak z różną częstotliwością, jest wódka, którą wskazywało niemal 90% ankietowanych deklarujących brak całkowitej abstynencji. Na drugim miejscu uplasowało się wino - z liczbą wskazań na poziomie 81%. Trzecie miejsce zajęły alkohole wysokogatunkowe, po które sięga niemal ¾ respondentów z grupy nieabstynenckiej. Znacznie mniej popularne jest piwo, jednak i ten rodzaj napoju alkoholowego konsumowany jest przez prawie 58% badanych. W porównaniu do 2014 roku zmieniły się ogólne preferencje tyszan dotyczące gatunków spożywanych alkoholi. W poprzednim badaniu zdecydowanym liderem w tym rankingu było piwo, z konsumpcji którego zrezygnowała obecnie niemal 1/3 ankietowanych. Swoje preferencje przenieśli oni głównie na rzecz alkoholi wysokogatunkowych oraz wódki.

Tylko co 18 ankietowany (5,5%) z grona amatorów alkoholu (nie deklarujący abstynencji) ogranicza jego spożycie przy jednej okazji do 1 kieliszka. Pozostałe 94,5% respondentów wypija jednorazowo większą ilość trunków. W tym gronie dominują osoby, które swoje przeciętne jednorazowe spożycie określają na poziomie powyżej 5 kieliszków (39,2%) lub 4-5 takich porcji (33,1%). Poza tym co piąty ankietowany z tej grupy wypija jednorazowo średnio 2-3 kieliszki alkoholu. Z porównania z odpowiedziami z 2014r. wynika, że wówczas niemal trzykrotnie więcej badanych deklarowało ograniczanie jednorazowego spożycia alkoholu do 1 kieliszka (16,7%). Ponadto niemal dwukrotnie mniej było osób wypijających przy jednej okazji więcej niż 5 kieliszków alkoholu (16,2%) lub między 4-5 porcji alkoholu (18,5%). W poprzednim badaniu niemal połowę, a więc stosunkowo największą grupę, stanowili respondenci wypijający jednorazowo 2-3 kieliszki trunku.

Niemal równa połowa ankietowanych nie posiada wiedzy, aby któraś ze znanych im osób borykała się z problemem alkoholowym. Kolejna ¼ badanych przyznaje jednak, że w gronie ich znajomych funkcjonują 1 lub 2 osoby, co do których mają podejrzenia lub wiedzę o nadużywaniu alkoholu. Kolejne 16% respondentów twierdzi, że osobiście zna 3-5 osób z tym problemem. Osoby te funkcjonują głównie w kręgach przyjaciół (64,5%) i znajomych (50,9%) respondentów. W niemal połowie przypadków to również członkowie rodzin ankietowanych, z którymi jednak nie tworzą wspólnych gospodarstw domowych. W poprzedniej edycji badania grupa ankietowanych deklarujących brak znajomości osób nadużywających alkoholu była znacznie liczniejsza, bo stanowiła aż 65,1% wszystkich respondentów. Dominowały tutaj wskazania osób z kręgu dalszych znajomych (55,9%). Ponadto dwukrotnie mniej typowań dotyczyło przyjaciół (34,1%), a czterokrotnie mniej – członków rodzin respondentów.

W ocenie bieżącej sytuacji w Tychach dotyczącej potencjalnego występowania wybranych problemów społecznych, a dokładnie wskazanie tych, które zdaniem ankietowanych są najbardziej zauważalne i odczuwalne, stosunkowo najwięcej głosów uzyskała kwestia zanieczyszczenia środowiska naturalnego(31,5%). 15,8% respondentów twierdzi, że istotnym problemem jest alkoholizm, plasuje się on jednak daleko za bezrobociem (25,6%), odczuciem spadku stopy życiowej (21,6%), przemocą i agresją na ulicach (20%) przemocą pospolitą (17,8%) oraz trudną sytuacją mieszkaniową (16,6%). W 2014 roku najbardziej odczuwalnymi problemami były dla badanych: bezrobocie (48%) i alkoholizm (43,5%), a na trzecim stopniu plasował się spadek stopy życiowej mieszkańców (20,6%).

W tegorocznym badaniu większość (od 73% do 87,9%) ankietowanych deklaruje, że gdyby bliskie im osoby miały problem z narkotykami, alkoholem lub przemocą domową, to mieliby problem ze wskazaniem miejsc, gdzie szukać pomocy i wsparcia. Również w poprzedniej edycji badania (2014r.) zdecydowana większość respondentów nie była w stanie ocenić sprawności działań służących zwalczaniu problemów społecznych przez powołane do tego instytucje miejskie.

W ocenie postrzeganej skuteczności ograniczenia spożycia napojów alkoholowych poprzez wprowadzenie w Tychach zakazu sprzedaży alkoholu w godzinach nocnych opinie badanych tyszan są podzielone. Około 10% przewagi nad zwolennikami zakazu uzyskali jego przeciwnicy, tzn. 46% ankietowanych twierdzi, że wprowadzony zakaz nie będzie skuteczną bronią przeciwko nadmiernemu spożyciu alkoholu w mieście, a jedynie 35,9% dostrzega szanse w tym zakresie. Pozostałych 17,8% badanych nie ustosunkowało się do tej kwestii, wybierając opcję: „trudno powiedzieć”.

Za najbardziej skuteczne działania służące ograniczaniu spożycia alkoholu wśród mieszkańców postrzegana jest organizacja kampanii profilaktyczno – informacyjnej (51,5%). Nieco mniej głosów uzyskały działania edukacyjne w szkołach (41,1%). Trzecie miejsce w rankingu potencjalnej skuteczności znalazły, niemal ex aequo, wzmożona kontrola punktów sprzedaży alkoholu przez służby miejskie (36,1%) oraz promowanie aktywnych form spędzania czasu wolnego i rozwoju zainteresowań (34,6%). Jednocześnie tylko 1/5 ankietowanych za skuteczną broń z problemem alkoholowym uważa ograniczenie liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych (22,5%).

Wśród rekomendacji zawartych w wynikach tegorocznego badania znalazły się: prowadzenie działalności informacyjno – edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie szkodliwości alkoholu, skierowanej do różnych grup społecznych, zaangażowanie w działalność profilaktyczną dotyczącą szkodliwości alkoholu ważnych „aktorów” życia społeczno – kulturalnego miasta Tychy oraz prowadzenie kampanii dotyczącej funkcjonujących w mieście instytucji pomocowych i realizujących działania służące zwalczaniu problemów społecznych.

Załącznik:

„Zachowania i postawy społeczne dorosłych mieszkańców Miasta Tychy wobec środków psychoaktywnych i przemocy – II edycja”