Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
1. Rewitalizacja? Co to jest, na czym polega?
Rewitalizacja to proces ożywiania zdegradowanych części miasta. Najczęściej jest on inicjowany i koordynowany przez samorząd miasta. Prowadzony jest wspólnie przez władzę samorządową, społeczność lokalną i innych uczestników. Ma na celu przeciwdziałanie degradacji przestrzeni zurbanizowanej, zjawiskom kryzysowym, pobudzanie rozwoju i zmian jakościowych, poprzez wzrost aktywności społecznej i gospodarczej, poprawę środowiska zamieszkania oraz ochronę dziedzictwa narodowego, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju.
2. Co jest celem rewitalizacji?
Głównym celem rewitalizacji jest wyprowadzenie obszaru problemowego ze stanu regresu, stagnacji, czyli ze stanu kryzysowego poprzez usunięcie albo wyraźne złagodzenie zjawisk, które spowodowały jego degradację. Rewitalizacja obejmuje przekształcenie zniszczonych osiedli bądź ich części w trzech zasadniczych i wzajemnie powiązanych kierunkach:
- Rozwój gospodarczy - tworzenie miejsc sprzyjających podejmowaniu działalności gospodarczej, nowych miejsc pracy, mobilizowania do większej aktywności ekonomicznej.
- Rozwój społeczny - aktywizacja mieszkańców, zapobieganie patologiom społecznym (przestępczości, marginalizacji, wykluczeniu) i wzmacnianie integracji społeczności lokalnej.
- Rozwój przestrzenny – poprawa standardu zagospodarowania przestrzennego (budynków i infrastruktury technicznej), zachowanie i ekspozycja dziedzictwa kulturowego (np. poprzez remonty, modernizację obiektów i przestrzeni publicznej) oraz poprawa jakości środowiska naturalnego.
3. Co to jest program rewitalizacji?
Program rewitalizacji to inaczej mówiąc plan działań rewitalizacyjnych, jakie zamierzają podjąć wszyscy zainteresowani ożywieniem obszaru zdegradowanego, zapisany w konkretnej formie i uchwalony przez radę gminy której dotyczy.
4. Na czym polega programowanie rewitalizacji?
Działania rewitalizacyjne (często nazywane projektami rewitalizacyjnymi) planuje się w taki sposób, aby były skoncentrowane co najmniej na dwóch płaszczyznach: terytorialnie (aby były realizowane na obszarze zdegradowanym) oraz problemowo (aby kilka projektów miało na celu rozwiązanie danego problemu w różny sposób i w różnej skali - co znacząco zwiększa szansę trwałego rozwiązania go lub usunięcia). Projekty rewitalizacyjne składają się na program czyli plan działań rewitalizacyjnych, których wykonanie ma zahamować proces degradacji i przywrócić żywotność w tym obszarze miasta, który został dotknięty degradacją.
Program rewitalizacji jest programem wieloletnim, długofalowym, bowiem proces rewitalizacji jest długotrwały – zajmuje więcej czasu niż prace remontowe, czy modernizacyjne. Projekty rewitalizacyjne są przygotowywane i realizowane zarówno przez samorząd miasta – jego administrację lokalną i samorządowe jednostki organizacyjne (np. MPB, MOPS czy Muzeum Miejskie), jak i różne podmioty sektora prywatnego – przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, związki wyznaniowe, osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie itp.
Cechą charakterystyczną programowania procesu rewitalizacji jest prowadzenie go w taki sposób, aby umożliwić współdziałanie różnym podmiotom, instytucjom i osobom, zarówno na etapie planowania jak i realizacji projektów rewitalizacyjnych.
5. Czy działania rewitalizacyjne były prowadzone już kiedyś w Tychach?
Pierwszy program rewitalizacji miasta Tychy przyjęty został uchwałą Rady Miasta w 2006 r. (Nr 0150/XLIII/831/06 z dnia 23 lutego 2006 r.). Program ten był dwukrotnie uaktualniany, pierwszy raz 27 września 2007 r. (uchwała Nr 0150/XII/248/07). Ostatnia aktualizacja miała miejsce 25 czerwca 2009 r. (uchwała Nr 0150/XXXII/724/09). Program był przewidziany pierwotnie do realizacji na lata 2007-2013, co uległo jednak przedłużeniu do 2015 r. Działania programu dotyczyły znacznej części miasta Tychy, podzielonej na dwa obszary: A i B (A: osiedle Osada w Czułowie), (B: osiedla A, B, D, K, H, U, M, N, O).
6. Co udało się zrewitalizować w Tychach?
Przykładem udanej rewitalizacji w
Tychach jest odnowa zniszczonego placu Baczyńskiego. Jego renowacja została
przygotowana i przeprowadzona w ramach programu rewitalizacji. Obecnie jest to
miejsce lubiane i często odwiedzane przez mieszkańców Tychów. Dziś to ośrodek
życia towarzyskiego i kulturalnego. W badaniach opinii plac Baczyńskiego
wskazywany jest jako jedno z dwóch najatrakcyjniejszych – najczęściej odwiedzanych miejsc w Tychach (obok
ośrodka rekreacji w Paprocanach).
7. Jak wygląda terminarz prac nad zaplanowaniem rewitalizacji w Tychach?
Prace rozpoczęły się w połowie stycznia tego roku, ich celem jest przygotowanie nowego Programu Rewitalizacji Miasta Tychy (PR), który będzie obejmował działania rewitalizacyjne niezbędne do ożywienia problemowych osiedli miasta. Obecnie trwa zbieranie danych, następnie dojdzie do gruntownej analizy uwarunkowań, wewnętrznych i zewnętrznych, czynników kryzysowych i zasięgu problemów występujących w tyskich osiedlach. Kolejnym etapem prac będzie określenie problemów do rozwiązania i miejsc, w których występują. Robocza wersja PR, obejmująca projekty sektora publicznego powstanie do 30 maja br. Potem rozpocznie się faza partycypacyjnego programowania rewitalizacji – w czerwcu odbędą się spotkania, warsztaty oraz możliwe będzie przygotowanie i przedstawienie kolejnych projektów rewitalizacyjnych – tak by ostateczna, końcowa wersja PR (której przedstawienie planowane jest na koniec lipca br.) obejmowała zrównoważony zestaw projektów z obu sektorów, publicznego i prywatnego.
Plan pracy z dokładnymi terminami publikacji, konsultacji, warsztatów itp. znajduje się na stronie kalendarium prac.
8. Kto może zgłosić projekt rewitalizacyjny?
Projekt rewitalizacyjny może zgłosić każdy. Wszystkie pomysły są warte rozważenia, dlatego warto wziąć udział w otwartych spotkaniach i warsztatach (szczegółowy harmonogram prac w kalendarium prac). Projekty rewitalizacyjne, sektora publicznego i prywatnego - wzajemnie do siebie dopasowane, złożą się na program rewitalizacji.
9. Gdzie szukać informacji o działaniach rewitalizacyjnych podejmowanych w innych miastach, poza Tychami, albo inspiracji – pomysłów dla oryginalnych projektów rewitalizacyjnych, które można by wdrożyć w problemowych osiedlach Tychów?
Przykłady projektów rewitalizacyjnych realizowanych w miastach województwa śląskiego znajdują się na stronie http://rewitalizacja.silesia.org.pl/, prowadzonej przez Śląski Związek Gmin i Powiatów.
Pomysły na działania rewitalizacyjne zebrano w publikacji „Rewitalizacja społeczna od aktywizacji do rozwoju”: http://efs.slaskie.pl/zalaczniki/2012/01/10/1326183521.pdf.
Ponadto informacji można szukać na stronie ogólnopolskiego stowarzyszenia, grupującego ludzi zaangażowanych w rewitalizację w miastach, Forum Rewitalizacji: http://www.forumrewitalizacji.pl/.
Niektóre miasta, podobnie jak Tychy, prowadzą portale lub specjalne podstrony internetowe dedykowane rewitalizacji, gdzie publikowane są informacje związane z projektami rewitalizacyjnymi. Przykłady takich portali lub podstron to:
- portal poświęcony rewitalizacji w Dąbrowie Górniczej: http://www.rewitalizacja.idabrowa.pl/
- podstrona dedykowana rewitalizacji w Jaworznie: http://www.jaworzno.pl/pl/nasze_miasto/lokalny_program_rewitalizacji
- portal poświęcony rewitalizacji w Krakowie: http://rewitalizacja.krakow.pl/
- podstrona dedykowana rewitalizacji w Rudzie Śląskiej: http://www.rudaslaska.pl/gospodarka/unia-europejska/rewitalizacja/
Projekty będzie można zgłosić (opisać) na specjalnym formularzu, po zapoznaniu się z opublikowaną roboczą wersją PR. Nastąpi to na początku czerwca br. Robocza wersja programu będzie przedstawiać diagnozę i wykaz potrzeb rewitalizacyjnych zidentyfikowanych w problemowych osiedlach miasta Tychy. Oprócz tego, robocza wersja programu będzie przedstawiać projekty sektora publicznego. Ponieważ różne projekty rewitalizacyjne powinny być do siebie dopasowane, dlatego zapoznanie się z roboczym PR będzie bardzo ważne. Należy pamiętać, że program rewitalizacji nie jest mutacją budżetu partycypacyjnego (Razem Tychy), nie wystarczy zgłosić pomysł, trzeba podjąć wysiłek jego realizacji - zgłoszenie projektu jest równoznaczne z deklaracją zamiaru jego realizacji. Projekt powinien być kompletny tj. opracowany w całości. Aby to umożliwić i ułatwić – proponujemy udział w cyklu warsztatów, które przeprowadzone zostaną w czerwcu (szczegółowy harmonogram prac). Zalecamy również zapoznanie się z informacjami na temat finansowania projektów (Finansowanie działań rewitalizacyjnych w osiedlach problemowych Miasta Tychy z funduszy Unii Europejskiej).
11. Jak i z kim się kontaktować ws. Programu Rewitalizacji Miasta Tychy?
Informacji udziela Wydział Rozwoju Miasta i Funduszy Europejskich Urzędu Miasta Tychy pod numerem 32/776 3906 lub drogą elektroniczną rewitalizacja@umtychy.pl
12. Gdzie poza Internetem publikowane są informacje na temat przygotowywanego PR?
Informacje udostępniane są w prasie, na tablicach ogłoszeniowych zlokalizowanych na terenie Urzędu Miasta Tychy, MOPS, PUP, osiedli, przy Szkole Muzycznej, przy al. Piłsudskiego (na terenie targowiska) oraz na słupach ogłoszeniowych, w formie plakatów i jako obwieszczenia.
Ponadto informacje rozpowszechniane są poprzez ulotki, które dostępne są w trzech placówkach Urzędu Miasta Tychy, w MCK i wszystkich placówkach Miejskiej Biblioteki Publicznej.
13. W jaki sposób można sfinansować działania rewitalizacyjne? Gdzie szukać pomocy finansowej, tj. brakujących pieniędzy niezbędnych na realizację projektu?
Finansowanie projektu rewitalizacyjnego zależy od możliwości projektodawcy. Zazwyczaj koszty pokrywane są z kilku źródeł, poprzez tzw. montaż finansowy, na który składają się środki własne projektodawcy (zgłaszającego projekt), dotacje, darowizny, pożyczki, środki ze zbiórek publicznych itd.
Gdzie szukać pomocy finansowej, zależy od tego, co jest celem projektu. Najszerszy zakres pomocy finansowej oferują programy operacyjne (regionalne i krajowe) redystrybuujące środki pomocowe Unii Europejskiej (Finansowanie działań rewitalizacyjnych w osiedlach problemowych Miasta Tychy z funduszy Unii Europejskiej), oprócz tego można wykorzystać również inne źródła, jak np. Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (http://www.pozytek.gov.pl/FIO,379.html), Budżet Partycypacyjny RAZEM TYCHY (https://razemtychy.pl/, III edycja na rok 2017 ruszyła 1 marca br.), Fundacja WBK (http://fundacja.bzwbk.pl/).
Podstawą do sfinansowania projektu rewitalizacyjnego, jak i każdego innego, są zasoby własne pomysłodawcy, w tym zasoby informacji i umiejętności w pozyskaniu pomocy finansowej (od podmiotów publicznych i prywatnych). Wachlarz możliwości jest dość szeroki a określenie potencjalnych źródeł dofinansowania zależy od tego, czego projekt dotyczy i na czym będzie się koncentrował. Popularne jest założenie, że jedynym źródłem dofinansowania projektów rewitalizacyjnych są fundusze Unii Europejskiej. Rzeczywiście, największa część środków na działania rewitalizacyjne pochodzi z dwóch funduszy UE – Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W okresie 2014-2020 pomoc finansowa dla rewitalizacji dostępna będzie zarówno poprzez Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego i pięciu krajowych programów operacyjnych. Środki UE nie są jednak jedynym źródłem finansowania rewitalizacji. Coraz większa część działań jest realizowana w całości, bez pomocy UE, z kapitału projektodawców, kredytów (pożyczek), obligacji, zbiórek publicznych. Warto pamiętać, że oprócz tego można uzyskać pomoc finansową również z dotacji celowej, funduszu pożyczkowego czy też ze środków prywatnej fundacji (np. WBK czy Fundacji Batorego).
Masz inne pytanie - napisz do nas rewitalizacja@umtychy.pl - odpowiedź zamieścimy w tym dziale.